Koolmonoxide, ook wel CO of koolstofmonoxide, wordt ook wel de sluipmoordenaar genoemd. Helaas is dit een passende bijnaam: jaarlijks krijgt de brandweer 10 overlijdensberichten en 150 meldingen van ziekenhuisgevallen binnen naar aanleiding van koolmonoxidevergiftiging. Het is dus belangrijk koolmonoxide in huis op tijd te herkennen en de stof weg te filteren. Kom alles te weten over koolmonoxide in huis.
Wat is koolmonoxide?
Koolmonoxide is een gas dat u niet kunt ruiken, proeven of zien. Hierdoor is het een gevaarlijk gas. CO wordt vaak verward met CO₂, koolstofdioxide. CO₂ komt van nature voor in onze atmosfeer en is veel minder schadelijk voor uw gezondheid dan koolmonoxide. Koolmonoxide wordt snel door het lichaam opgenomen, waardoor u verschillende klachten kunt krijgen. Doordat u CO niet kunt ruiken, zien of proeven, wordt er niet direct gedacht aan een koolmonoxidevergiftiging.
Hoe ontstaat koolmonoxide?
Koolmonoxide komt vrij bij een onvolledige verbranding van bijvoorbeeld olie, gas en hout. Deze onvolledige verbranding ontstaat als er tijdens dit proces te weinig zuurstof aanwezig is. Dit vindt plaats als er wordt verbrand in slecht geventileerde ruimtes, als gasgestookte toestellen slecht worden onderhouden of verkeerd zijn aangesloten. Er is hierin een gradatie welke apparaten veel risico veroorzaken en welke minder:
- Meeste risico: afvoerloze geisers of geisers met afvoer, gasfornuis/-oven, afvoerloze kachel op petroleum, butagas of gel, gashaarden, open haarden, houtkachels en oude cv-ketels.
- Minste risico: HR-cv-ketels, mits goed aangesloten.
Teveel koolmonoxide is gevaarlijk; het kan leiden tot een koolmonoxidevergiftiging.
Hoelang blijft koolmonoxide in uw huis?
Wanneer uw huis niet goed geventileerd wordt, is de kans groot dat koolmonoxide lang in uw huis blijft hangen. Ons advies is om 24/7 uw woning te ventileren. Dit kan door middel van mechanische ventilatie of roosters bij ramen en deuren. Daarnaast kunt u ook twee keer per dag twee ramen tegenover elkaar open zetten voor extra verse, frisse lucht in huis. Vijf tot tien minuten is voldoende. Zeker als het koud is, wilt u niet dat er te veel warmte verloren gaat, dat zou ook weer zonde zijn. Gaat u douchen of koken? Zorg dan voor extra afzuiging of zet een raampje open.
Wist u dat uw huis binnen een half uur weer vervuild is als u stopt met ventileren? Wees daarom alert op de symptomen van koolmonoxidevergiftiging.
Koolmonoxidevergiftiging herkennen
Er zijn verschillende symptomen die u kunt krijgen die wijzen op een koolstofmonoxidevergiftiging:
- Hoofdpijn;
- Misselijkheid en overgeven;
- Vermoeidheid;
- Slaperigheid;
- Verwarring;
- En een versnelde hartslag.
Veel van deze symptomen komen ook voor bij de griep. Dit maakt het dan ook lastig is om een koolmonoxidevergiftiging te herkennen. Toch is er één duidelijk symptoom waarmee een koolmonoxidevergiftiging te onderscheiden is van de griep: de benoemde symptomen verdwijnen zodra u buiten de deur bent, waar er frisse lucht is. Bent u met meerdere mensen in één ruimte? Dan is de kans groot dat u allemaal symptomen krijgt, de klachten kunnen wel per persoon verschillen.
Verdwijnen de klachten als u buiten bent? Dan moet u actie ondernemen:
- Zijn de klachten erg heftig? Ga dan direct naar buiten;
- Heeft u lichte symptomen? Doe de deuren en ramen zo snel mogelijk open;
- Waarschuw familieleden of huisgenoten;
- Ga meteen naar buiten en zorg dat anderen ook naar buiten gaan;
- Bel 112 en ga NIET meer zelf naar binnen.
Het moment dat er geen overtollig koolmonoxide meer in de lucht in uw huis zit, verdwijnen de symptomen binnen enkele dagen. De brandweer geeft aan dat alleen bij hoge uitzondering blijvend letsel mogelijk is door het zuurstofgebrek. Het gaat dan om hersenschade, dit is gelukkig alleen bij hoge uitzondering.
Koolmonoxide is geheel geurloos en daarom is het ook een gevaarlijke stof. Toch zijn er wel signalen in huis die vroegtijdig aangeven dat er teveel koolstofmonoxide aanwezig is:
- Ramen beslaan door het vrijgekomen vocht.
- Gasvlammen gaan oranje of gelig branden in plaats van blauw. Ze branden ook hoger dan normaal en flakkeren meer.
Koolmonoxide voorkomen
Voorkomen is beter dan genezen, daarom leggen we u graag uit hoe u CO in huis kunt voorkomen. Er is een aantal maatregelen dat u kunt nemen om de lucht vrij te houden van koolmonoxide:
- Zorg altijd voor frisse lucht door uw huis permanent te ventileren;
- Laat uw cv-ketel periodiek controleren door een erkend bedrijf met gecertificeerde monteurs: het is belangrijk dat u dit doet, ook als u een nieuw toestel hebt. De helft van de vergiftigingen wordt juist veroorzaakt door moderne en/of nieuwe cv-ketels, die niet professioneel zijn geïnstalleerd.
- Laat geisers periodiek controleren door een erkend bedrijf. Daarbij is het belangrijk regelmatig zelf te checken of de vlam in de geiser blauw is;
- Schakel voor het verplaatsen of vervangen van gasverbrandingsinstallatie, zoals de cv-ketel, altijd een erkende installateur in;
- En hang koolstofmonoxidemelders op in huis.
Wat is een koolmonoxidemelder in huis en is deze verplicht?
Een manier om tijdig koolstofmonoxide in de lucht op te merken is door een koolstofmonoxidemelder te gebruiken. Deze melders geven een alarm wanneer er te veel koolstofmonoxide in de lucht hangt. Hierbij is het goed om te letten op het verschil tussen een koolmonoxidemelder (CO melder) en een CO₂ melder:
- Een CO₂ melder slaat alarm wanneer er slecht geventileerd wordt. Het helpt u dus om de luchtkwaliteit in de ruimte goed te houden, wat concentratieproblemen, gezondheidsklachten zoals suffigheid en de verspreiding van ziektekiemen in de lucht tegengaat. CO₂ is in beperkte mate van nature aanwezig in onze atmosfeer en minder schadelijk.
- Een CO-melder gaat af wanneer er een te hoge concentratie koolstofmonoxide in de lucht zit. Zo weet u direct dat u actie moet ondernemen om dit te verlagen.
Een koolstofmonoxidemelder is niet verplicht in uw huis, maar het wordt wel sterk aangeraden door de brandweer, overheid en cv-monteurs, omdat dit het enige middel is dat u op tijd waarschuwt voor een te hoog gehalte aan koolstofmonoxide.
Waar moet een koolmonoxidemelder hangen?
Dit verschilt per huishouden. Kookt u bijvoorbeeld op gas en heeft u een cv-ketel? Dan zijn er twee ruimtes met gasverbrandingstoestellen. We raden dan ook aan om twee koolmonoxidemelders op te hangen. Hierbij houdt u rekening met het volgende:
- Hang de melder aan het plafond.
- Zorg dat deze centraal in de ruimte komt hangen.
- De afstand tussen de bron en de melder mag tussen één en drie meter zijn.
Daarnaast raden de experts van Holland Warmte aan om ook in de ruimtes waar geen gasverbrandingstoestellen aanwezig zijn, melders op te hangen. Deze hangt u op ooghoogte. Zorg dat u nooit een melder plaatst bij luchtinlaten of -uitlaten of achter gordijnen of kasten.